Τουρκάλα αρχαιολόγος στον ΕΤ: Δεν υπάρχει «φιρμάνι» για τα Γλυπτά του Παρθενώνα – Ελεύθερος Τύπος

Το επιστημονικό αυτό επιχείρημα σχετικά με την ανυπαρξία φιρμανιού και σχετικών σουλτανικών εγγράφων και την παράνομη ιδιοποίηση των Γλυπτών από τον λόρδο Ελγιν, πριν καταλήξουν στο Βρετανικό Μουσείο, που η ελληνική πλευρά διατυπώνει αναλυτικά και εμπεριστατωμένα, επιβεβαιώθηκε και από την επικεφαλής του Τμήματος Καταπολέμησης της Παράνομης Διακίνησης Αρχαιοτήτων της Τουρκίας, Ζεϊνέπ Μποζ, κατά την παρέμβασή της στην 24η διακυβερνητική επιτροπή της UNESCO.

«Η Ελλάδα έχει ήδη υποστηρίξει ανένδοτα και αφοσιωμένα τα επιχειρήματά της και πιέζει τις αρμόδιες Αρχές για λύση, ειδικά μέσω του υπουργείου Πολιτισμού και του υπουργείου Εξωτερικών εδώ και χρόνια», αναφέρει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η κ. Μποζ, εκφράζοντας την εκτίμησή της για την επανένωση των Γλυπτών: «Νομίζω ότι χάρη σε αυτούς και στον ελληνικό λαό θα υπάρξει ένα σπουδαίο αποτέλεσμα τελικά».

Υποστήριξη

«Η Τουρκία», μας λέει η διακεκριμένη αρχαιολόγος Ζεϊνέπ Μποζ, «πήρε τον λόγο κατά τη διάρκεια της συνάντησης για να υποστηρίξει την Ελλάδα, αλλά στη συνέχεια, καθώς ακούσαμε το επιχείρημα νομιμότητας, σκεφτήκαμε ότι θα ήταν σημαντικό να τονίσουμε το γεγονός ότι δεν έχουμε έγγραφο που να αποδεικνύει τον ισχυρισμό της νομιμότητας, τουλάχιστον σύμφωνα με τα αποτελέσματα διαφόρων ερευνών που έγιναν στα οθωμανικά αρχεία».

Η παρέμβασή της επιβεβαιώνει τις έρευνες των Ελλήνων και Τούρκων επιστημόνων, οι οποίοι ειδικότερα τα τελευταία πέντε χρόνια επιμένουν να μελετούν. Μάλιστα, στο σχετικό σημείωμα του διευθυντή του Μουσείου της Ακρόπολης, Νίκου Σταμπολίδη, στην έκδοση που συνοδεύει την πρόσφατη έκθεση «Ο Παρθενώνας και ο Βύρωνας» με την ευκαιρία των 200 χρόνων από τον θάνατο του λόρδου Βύρωνα, στο φουαγιέ ισογείου του μουσείου (διάρκεια έκθεσης: 31/8/2024), αναφέρεται αναλυτικά στις επιστημονικές έρευνες που τεκμηριώνουν τη μη γνησιότητα του λεγόμενου «φιρμανιού».

«Τα πραγματικά φιρμάνια του σουλτάνου υπήρχαν σε δύο αντίτυπα, ένα που εκρατείτο σε επίσημο αρχείο και ένα που ταξίδευε στον παραλήπτη στον οποίο απευθυνόταν. Και το τελευταίο φυλασσόταν από την Αρχή (δικαστική, στρατιωτική κ.λπ.), στην οποία επιδιδόταν», σημειώνει ο κ. Σταμπολίδης, μεταξύ άλλων, και επισημαίνει σε όλη την έρευνα που έχει γίνει έως σήμερα «ακόμα κι αν είχε χαθεί το “φιρμάνι” που απευθυνόταν στην Αθήνα, δεν έχει βρεθεί ένα αντίγραφό του και σε οποιοδήποτε άλλο αρχείο».

Τυπολογία

Επίσης, ένα ακόμα στοιχείο που ενισχύει το ελληνικό και πλέον διεθνές επιχείρημα είναι η τυπολογία, τα χαρακτηριστικά ενός φιρμανιού της εποχής. Τα πραγματικά φιρμάνια επιδίδονταν σε μια συγκεκριμένη τυπολογία με στοιχεία που καθορίζουν τη γνησιότητα ενός επίσημου σουλτανικού φιρμανιού. Στην έκθεση συγκρίνονται -όπως είχε γράψει ο «Ε.Τ.»- τα δύο πολύ σχετικά σουλτανικά φιρμάνια, τα οποία αφορούν δύο πρωταγωνιστές της ιστορίας: τον λόρδο Ελγιν και τον λόρδο Βύρωνα.

Τα σουλτανικά φιρμάνια φέρουν την tuğra (καλλιγραφικό έμβλημα μονόγραμμα του σουλτάνου ψηλά στην αρχή εκάστου φιρμανιού) και κατόπιν ακολουθεί η inscriptio (η διεύθυνση προς τους παραλήπτες) με ευχές και στη συνέχεια έρχεται η salutatio (ο χαιρετισμός προς τους αξιωματούχους) πάλι με ευχές. Ακολουθεί η narratio (η διήγηση, το αφήγημα), δηλαδή το περιεχόμενο της έκθεσης της υπόθεσης για την οποία συντάχθηκε το φιρμάνι και, τέλος, η corroboratio και η sanctio (η επιβεβαίωση και η επικύρωση της διαταγής). Το φιρμάνι κλείνει με την ημερομηνία και τον τόπο όπου συντάχθηκε.

Στην έκθεση βλέπουμε τόσο το φιρμάνι-διαβατήριο του Ελγιν όσο και το φιρμάνι-διαβατήριο του Βύρωνα. Με μια απλή σύγκριση και μόνο των παραπάνω εγγράφων με το έγγραφο του Ελγιν στην ιταλική γλώσσα -και της αντίστοιχης αγγλικής μετάφρασής του, δηλαδή του δήθεν «φιρμανιού»- με το οποίο υποτίθεται ότι διδόταν η άδεια για την απόσπαση και την απομάκρυνση από τον Παρθενώνα του γλυπτού του διακόσμου, μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι δεν έχει σχέση με επίσημα σουλτανικά φιρμάνια.

Στην άλλη πλευρά, στο Βρετανικό Μουσείο, ο νέος του διευθυντής, Νίκολας Κάλιναν, έχει ήδη αναλάβει επίσημα καθήκοντα. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ε.Τ.» της Κυριακής, ο ιδρυτής του «Parthenon Project», Γιάννης Λέφας, συνάντησε τον νέο διευθυντή στο πρόσφατο ετήσιο Δείπνο των Επιτρόπων. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως αναμένονται «πιο ουσιαστικές συζητήσεις σε εύθετο χρόνο», με δεδομένο το τρέχον πολιτικό κλίμα με τις επικείμενες εκλογές στις 4 Ιουλίου.