Πλύστρες: Το ξεχασμένο επάγγελμα και τα …απόνερα – Ελεύθερος Τύπος

Η εργασία της πλύστρας είναι διαχρονικά εξουθενωτική, χρονοβόρα, πενιχρά αμειβόμενη και κοινωνικά ταπεινωτική. Οι γυναίκες αυτές ανήκουν στα κατώτερα οικονομικά στρώματα της λαϊκής τάξης, και υποχρεώνονται να συνεισφέρουν στο ανύπαρκτο οικογενειακό εισόδημα, κυρίως, όταν υπάρχει σύζυγος άνεργος, ανίκανος προς εργασία, τεμπέλης, ή όταν έχουν πολύτεκνη οικογένεια. Εργάζονται συμπληρωματικά σε σπίτια πλουσιότερων οικογενειών αλλά δεν μένουν σε αυτά, βοηθώντας στο δύσκολο ρόλο του πλυσίματος ρούχων αφήνοντας έτσι στη νοικοκυρά τις υπόλοιπες ελαφρότερες δουλειές του σπιτιού. Καλή πλύστρα θωρείτε εκείνη που στα χέρια της η μπουγάδα γίνεται “χρυσάφι” και τα ρούχα “φουφούδια”.

Από την περίοδο της τουρκοκρατίας μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, οι πλύστρες μεταφέρουν τα βαριά προς πλύσιμο ρούχα (φλοκάτες, κουβέρτες κλπ) δίπλα σε ποτάμια, λίμνες και κρήνες που υπάρχει άφθονο νερό. Εκεί, τα ρούχα χτυπιούνται με κόπανους, μπαίνουν σε καζάνια με ζεστό νερό που μεταφέρουν οι ίδιες, εν συνεχεία καθαρίζονται με βούρτσες, απλώνονται για στέγνωμα και επιστρέφουν σπίτι φορτωμένα στην πλάτη… Πολλές φορές οι δημόσιοι χώροι πλυσίματος μετατρέπονται σε τόπους συνάντησης για πλύστες που αλληλοβοηθούνται, αποτελώντας έτσι μέρη κοινωνικής συναναστροφής των ταλαιπωρημένων αυτών γυναικών.

Μπροστά στα παραπάνω, το πλύσιμο των ελαφριών ρούχων φαίνεται εύκολο, αφού γίνεται συνήθως σπίτι στην ξύλινη σκάφη με καθαριστικά όπως το σαπούνι ή το σταχτόνερο. Όμως τα συνήθως βαριά αυτά ρούχα, όπως επιβάλλει η εποχή, πρέπει να γίνουν κάτασπρα αλλιώς ξαναπλένονται και να σιδερωθούν άψογα.

Η αστικοποίηση και η βιομηχανική επανάσταση που φτάνουν στη χώρα στα τέλη 19ου με αρχές 20ου αιώνα, αλλάζουν ελάχιστα την σκληρή καθημερινότητα μιας πλύστρας. Το πλύσιμο γίνεται πλέον σχεδόν αποκλειστικά σε σπίτια, ενώ τη ξύλινη σκάφη αντικαθιστά κάποιες φορές η τσίγκινη. Αυτό που δεν αλλάζει διαχρονικά, ιδίως στην ανερχόμενη αστική τάξη, είναι ότι ο χαρακτηρισμός “πλύστρα” θεωρείται βαθιά απαξιωτικός για το άτομο και την οικογένεια του, με την κόρη της ν’ αποκαλείται “πλυστροπούλα”.

Με αφορμή ένα ευτράπελο περιστατικό που συμβαίνει το καλοκαίρι του 1900, όταν σε κωπηλατικούς αγώνες στο Φάληρο δύο αθλητές επιχειρούν να αγωνιστούν όχι μέσα σε βάρκα αλλά σε σκάφη πλυσίματος, έχουμε το ακόλουθο σχόλιο σε εφημερίδα της εποχής:“Το γεγονός θα συγκινήσει αναμφιβόλως όλας τα πλύστρας του Βατραχονησίου αι οποίαι προθύμως θα προσφέρουν την σκάφην των δια τους αγώνας”.

Ειρωνικές για τις πλύστες είναι συνήθως οι αναφορές των εφημερίδων του μεσοπολέμου. Στο “Φανό των Συντακτών” του 1933 διαβάζουμε :“Η καφετζού η Μαριγώ/ με του καφέ τον μύλο/ ως Ελισσάβετ της Αγγλίας/μ’ ένα κεφάλι Πομπαντούρ/η πλύστρα η Βασίλω/ που από τη σκάφη έβγαινε/ και πήγαινε στας Βερσαλίας”. Σε αντίστοιχο ύφος και το παρακάτω έμμετρο :“Και μαυροντύθηκε η Τσεβή/ και τώρα πια γυρίζει πλύστρα/ και έχει και θέση ταχτική/ σ’ ένα χωριό σαν καθαρίστρα”.

Αυτονόητο από τα παραπάνω είναι οι πολύ χαμηλές αμοιβές τους. Τη δεκαετία του 30 δημοσιεύεται μια καταγγελία περί αθλίων συνθηκών εργασίας 27 καθαριστριών και πλυστρών που εργάζονται στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Δουλεύουν 13 συνεχόμενες ώρες, δεν παίρνουν ρεπό, τους παρέχεται λιγοστό και κακής ποιότητας φαγητό, ο διοικητής τις απειλεί συνεχώς με απόλυση, ενώ αμείβονται με μόλις 500 δρχ. Λίγο καλύτερη είναι η κατάσταση στις αντίστοιχες εργαζόμενες στο νοσοκομείο “Ευαγγελισμός” στο οποίο οι πλύστρες δουλεύουν οκτάωρο, αλλά χωρίς φαγητό, ενώ ο μισθός τους φτάνει τις 800 δρχ.

Η έλευση του πλυντηρίου μεταπολεμικά αλλάζει τα πάντα. Πλέον, τα ρούχα μπαίνουν στο “θαυματουργό μηχάνημα” το οποίο τα παραδίδει κατάλευκα χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Η παρουσία μιας πλύστρας σε μεγαλοαστικό σπίτι είναι όχι μόνο περιττή αλλά και ενοχλητική, αφού σημαίνει ότι η σπιτονοικοκυρά δεν έχει πλυντήριο… Το επάγγελμα γίνεται ανάμνηση που περιγράφεται από αντίστοιχο ευφυολόγημα της εποχής : νοικοκυρά ενημερώνει τη γειτόνισσα ότι ο σύζυγός της θ’ αγοράσει πλυντήριο και δεν θα χρειάζεται πλύστρα, για να λάβει την απάντηση ότι το πλυντήριο δεν θα της μεταφέρει τα νέα της γειτονιάς…

Ειδήσεις σήμερα

Τζάνετ Τζάκσον: Οι θεωρίες συνωμοσίας της προκάλεσαν αντιδράσεις- Είπε ότι η Κάμαλα Χάρις δεν είναι… μαύρη

Γιώργος Πατούλης: Η ανάρτηση του με την εγκυμονούσα σύντροφό του, Νάνσυ Κοιλού [εικόνες- βίντεο]

Black Friday 2024: Πότε πέφτει φέτος η ημέρα των μεγάλων προσφορών

Καιρός: Μικρό καλοκαιράκι τις επόμενες ημέρες – Ποιες περιοχές θα επηρεάσει η αφρικανική ζέστη

Νταντά πήρε αποζημίωση 2,78 εκατ. από πρώην εργοδότη- Την κατέγραφε με κρυφή κάμερα

5 επώνυμοι Έλληνες που πέθαναν πάνω στην… άσφαλτο – Οι ανατριχιαστικές ιστορίες