Ο θάνατος της αλήθειας, στην οδό φανατισμού… – Ελεύθερος Τύπος

Αυτό ακριβώς είναι το μεγάλο βάθρο όπου πατάνε ο λαϊκισμός, οι εύκολες απαντήσεις, οι κάθε λογής θεωρίες συνωμοσίας, τα fake news. Αυτό είναι το μυστικό της post- truth εποχής. Οτι οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο είναι διατεθειμένοι να πιστέψουν ευκολότερα τη συναισθηματική εκδοχή της πραγματικότητας, ιδίως αυτής που είναι πιο κοντά στους ίδιους και τις οικογένειές τους, παρά αυτής που βασίζεται σε ορθολογικά επιχειρήματα, σε αποδείξεις και ντοκουμέντα. Με άλλα λόγια, η κανονική αλήθεια είναι δύσκολη. Θέλει σκέψη, εξάσκηση, κόπο, χρόνο και υπομονή. Δεν ήταν πάντα έτσι. Οσο περισσότερο εξελίσσεται η πολυπλοκότητα της πραγματικότητας τόσο δυσκολότερη γίνεται.

Και, φυσικά, το ψέμα και η παραποιημένη αλήθεια θέλουν τις δικές τους συνθήκες για να ανθίσουν. Και ας μην ξεχνάμε ότι δύο από τα πιο τερατώδη καθεστώτα της ανθρώπινης Ιστορίας -ο ναζισμός και ο σταλινισμός-, που ανέβηκαν στην εξουσία τον 20ό αιώνα, βασίστηκαν στο βιασμό της αλήθειας και στη βαθιά γνώση τους ότι ο κυνισμός, η κούραση, ο φόβος για το μέλλον και η στέρηση από ένα καλύτερο μέλλον κάνουν τους ανθρώπους επιρρεπείς στα ψέματα και τις ψεύτικες υποσχέσεις των ηγετών.

Οπως έγραψε η Χάνα Αρεντ στο βιβλίο της «Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού» το 1951 , «το ιδανικό υποκείμενο της ολοκληρωτικής διακυβέρνησης δεν είναι ο συνειδητοποιημένος ναζί ή ο πεισμένος κομμουνιστής, αλλά οι απλοί άνθρωποι για τους οποίους η διάκριση μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας (δηλαδή η πραγματικότητα της εμπειρίας) και η διάκριση μεταξύ αληθινού και ψευδούς (δηλαδή τα πρότυπα της ορθολογικής σκέψης) δεν υπάρχουν».

Με άλλα λόγια, όταν οι ίδιες οι συνθήκες καταστρέφουν τα φίλτρα της σκέψης και τα εργαλεία με τα οποία οι άνθρωποι έχουμε «συμφωνήσει» να εξηγούμε τον κόσμο, τότε το έδαφος για τη λεγόμενη συναισθηματική αλήθεια είναι περισσότερο από γόνιμο. Για τον απλό λόγο ότι εξυπηρετεί περισσότερο τα πιστεύω μας. Και όταν η ίδια η αλήθεια «συμφωνεί» μαζί μας, τότε κι εμείς την πιστεύουμε με μεγαλύτερη θέληση, δύναμη, πείσμα. Γινόμαστε γείτονές της στον ίδιο δρόμο. Την οδό φανατισμού…