Γιατί οι Ελληνες άρχισαν και πάλι να δανείζονται; – Πότε συμφέρει – τι ποσά παίρνουν [αναλυτικοί πίνακες]

Από έτος σε έτος, τα δάνεια τώρα είναι φθηνότερα και περισσότερα από το 2023. Παραμένουν ακριβότερα και λιγότερα από το 2022, όμως η κατεύθυνση μείωσης των επιτοκίων από την ΕΚΤ δημιουργεί αισιοδοξία για επιστροφή πιο κοντά στις καλές εποχές που μας… τελείωσαν απότομα πριν από δύο χρόνια, τον Ιούλιο. Οι τράπεζες ποντάρουν πολλά στην υψηλή ζήτηση για νέα καταναλωτικά από τα νοικοκυριά, ενώ για τις επιχειρήσεις, που θα είναι και ο τομέας που θα φέρει την επίτευξη των στόχων πιστωτικής επέκτασης, όλα περιστρέφονται γύρω από το Ταμείο Ανάκαμψης. Σε άνοδο και τα στεγαστικά. Αν και δεν είναι φθηνότερα, το επιδοτούμενο πρόγραμμα Σπίτι μου έφερε σημαντική άνοδο των χορηγήσεων, με τους ειδικούς να περιμένουν μεγαλύτερη ζήτηση με το Σπίτι μου 2.

Σε ανάλυση των πιο πρόσφατων στοιχείων από την Τράπεζα της Ελλάδος που αφορούν το α’ επτάμηνο του έτους, φαίνεται ότι οι νέες χορηγήσεις έφτασαν στα 15,294 δισ. ευρώ από 10,684 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2023, ήτοι αύξηση της τάξης των 4,61 δισ. ευρώ. Παρά το υψηλό κόστος χρηματοδότησης, η αποκλιμάκωση από τα ρεκόρ των προηγούμενων μηνών φέρνουν νέα δυναμική στις χορηγήσεις και ανάλογα με την κατηγορία. Τα ελληνικά δάνεια φθηνά δεν είναι… Το μέσο περιθώριο στις μεγάλες ελληνικές τράπεζες είναι υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης και το 5ο ακριβότερο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ελληνικές τράπεζες βγάζουν περισσότερα από τα χρήματά τους από τους τόκους και όχι τόσο από τις προμήθειες, ως ποσοστό. Στην Ευρώπη συμβαίνει το αντίθετο. Συγκεκριμένα, τα έσοδα από τόκους ως ποσοστό στα συνολικά έσοδα ήταν το 78,62%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν στο τέλος του δευτέρου τριμήνου στο 59,77%. Αντίθετα, στις προμήθειες φαίνεται πως ήταν το 17,29% των εσόδων, έναντι 28,77% στην ευρωζώνη.

 Ρεκόρ στα καταναλωτικά

Περισσότερα και φθηνότερα φέτος τα περισσότερα καταναλωτικά (εκτός πιστωτικών και άλλων ανοικτών δανείων). Δηλαδή για ένα δάνειο με σκοπό την αγορά ενός προϊόντος (π.χ. αυτοκίνητο, οικοσκευή, κινητό τηλέφωνο), το μέσο κόστος χρηματοδότησης έχει γίνει φέτος μικρότερο, με μεγαλύτερη μείωση αυτή του Ιουλίου (11% το 2024, από 11,87% το 2023). Για τις τράπεζες, ο Ιούλιος ξεχωρίζει καθώς τα νέα καταναλωτικά έκαναν ρεκόρ 11ετίας φτάνοντας οι χορηγήσεις τα 165 εκατ. ευρώ. Μπαίνοντας στο φθινόπωρο τα επιτόκια αναμένεται να μειωθούν, ακολουθώντας τις μειώσεις των κεντρικών επιτοκίων της ΕΚΤ που έχει προεξοφλήσει η αγορά. Για τα νοικοκυριά, τα καταναλωτικά ήταν τα περισσότερα σε όγκο και το καλοκαίρι (165 εκατ. ευρώ τον Ιούλιο από 152 εκατ. ευρώ τον Ιούνιο). Η επίδοση του Ιουλίου ήταν και ρεκόρ για μήνα, από τα 166 εκατ. ευρώ του Οκτωβρίου 2013.

Νέα καταναλωτικά δάνεια (σε εκατ. ευρώ)

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, καταναλωτικά δάνεια τακτής λήξης (τοκοχρεολυτικά)

 Επιτόκια σε καταναλωτικά δάνεια τακτής λήξης, τοκοχρεολυτικά (%)

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

 Επιτόκια σε καταναλωτικά – πιστωτικές κάρτες (%)

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

Φθηνότερα τα στεγαστικά, αλλά… η ζήτηση είναι χαμηλή

Συμφέρει, αλλά με επιδότηση συμφέρει περισσότερο… Η αγορά κινείται, αλλά η ζήτηση παραμένει χαμηλή στα στεγαστικά. Φέτος, έως και τον Αύγουστο, ήταν περισσότερα σε αξία και όγκο σε σύγκριση με πέρυσι την ίδια περίοδο, αν και τα επιτόκια φέτος ήταν λίγο ακριβότερα (+0,85% από Ιανουάριο σε Ιανουάριο αλλά -0,05% από Ιούλιο σε Ιούλιο). Οι μειώσεις των επιτοκίων από την ΕΚΤ φαίνεται να περνούν στην τιμολόγηση των νέων στεγαστικών, με τις τράπεζες να προεξοφλούν ότι (στο βασικό σενάριο) και το 2025 θα κινηθούν πτωτικά. Προς το παρόν και σε σύγκριση με τις καλές εποχές (2,54% τον Ιανουάριο του 2021), τα επιτόκια παραμένουν ακριβά και πολλοί ήταν αυτοί που θέλουν στεγαστικό αλλά αποφάσισαν να περιμένουν το νέο πρόγραμμα Σπίτι μου 2. Η ζήτηση για ένα παραδοσιακό στεγαστικό από τα προγράμματα που προσφέρουν οι συστημικές ήταν πεσμένη και τον Αύγουστο. Το πρώτο 7μηνο τα νέα στεγαστικά ήταν 803 εκατ. ευρώ (κατά 168 εκατ. ή κατά 26,46% αυξημένη επίδοση από την αντίστοιχη περίοδο του 2023), όμως πολύ μακριά από το 1,1-1,3 δισ. που μπορεί να απορροφήσει η αγορά. Σύμφωνα με τους επαγγελματίες του κλάδου, τέτοιες επιδόσεις μπορεί να καταγραφούν ξανά, μετά από μία σημαντική αποκλιμάκωση των επιτοκίων το 2025. Ενδιαφέρον ότι ακόμα και τον Ιούλιο, αν και συνολικά τα επιτόκια των νέων δανείων αυξήθηκαν κατά 0,09%, στο 5,86% έναντι του Ιουνίου, καταγράφηκε σημαντική μείωση στα στεγαστικά με κυμαινόμενο επιτόκιο που συνολικά έγιναν φθηνότερα κατά 0,28%, πέφτοντας στο 4,41%. Πολλοί επιλέγουν κυμαινόμενο επιτόκιο, καθώς εκτιμούν ότι έρχεται σημαντική πτώση των επιτοκίων, αλλά προς το παρόν, το 4,41% του Ιουλίου, αν και δεν είναι το ακριβό σαν το 5,48% του Φεβρουαρίου 2024, απέχει πολύ από το 2,05% του Δεκεμβρίου 2021. 

Νέα στεγαστικά δάνεια (σε εκατ. ευρώ)

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

 Επιτόκια στα στεγαστικά δάνεια – Σύνολο (%)

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ κινούν τα επιχειρηματικά

Δεν είναι μυστικό ότι οι τράπεζες ποντάρουν σημαντικό μέρος της πιστωτικής τους επέκτασης στα νέα επιχειρηματικά δάνεια. Είναι τα πιο πολλά (σε αξία) δάνεια που δίνουν μέχρι στιγμής οι τράπεζες φέτος και συγκεκριμένα τα μακροχρόνια επιχειρηματικά δάνεια (από 5 χρόνια και πάνω). Το κλειδί για την άνοδο των επιχειρηματικών είναι το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ. Φέτος μέχρι και τον Ιούλιο είχαν εκταμιευθεί 13,49 δισ. ευρώ, περίπου 4,15 δισ. ευρώ ή 44,44% περισσότερα από τα 9,34 δισ. που είχαν εκταμιευθεί το πρώτο 7μηνο του 2023. Το μέσο επιτόκιο έκλεισε τον Ιούλιο στο 5,75%, σημαντικά αυξημένο από το χαμηλό έτους που ήταν το 5,21% του Μαΐου, αλλά αρκετά φθηνότερο από το 6,29% του Μαρτίου. Για τους επιχειρηματίες αυτά τα επιτόκια δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστικά, καθώς μόλις δύο χρόνια πριν, τον Ιούλιο του 2022, ήταν στο 3,76%. Η άνοδος των επιτοκίων ήταν ο λόγος που πολλές επιχειρήσεις προχώρησαν σε πρόωρες αποπληρωμές δανείων. Κάτι το οποίο δεν ισχύει για τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης που σε μεγάλα πακέτα ανεβάζουν σημαντικά τον αριθμό των νέων δανείων. Για τα ανοιχτά επιχειρηματικά έγιναν φθηνότερα κατά 0,13%, στο 6,48%. Τις μεγαλύτερες αυξήσεις είχαν τα μεγάλα επιχειρηματικά που είναι δάνεια άνω του 1 εκατ. ευρώ, με άνοδο 0,24%, από το 5,37% του Ιουνίου, σε 5,61% τον Ιούλιο. Σε όγκο δεν είναι πολλά δάνεια, αλλά είναι πολλά σε αξία (2,044 δισ. ευρώ).

Συμφέρουν τα ακριβά τα ελληνικά δάνεια;

Στην 5η θέση της ευρωζώνης βρίσκονται τα ακριβά ελληνικά επιτόκια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), το περιθώριο των τεσσάρων συστημικών σκαρφάλωσε το δεύτερο τρίμηνο του 2024 στο 3,32%, πίσω μόνο από την πρώτη ακριβότερη Λετονία με 3,78%, τη δεύτερη Λιθουανία με περιθώριο 3,67%, την τρίτη Εσθονία που είχε 3,64% και την τέταρτη Σλοβενία με 3,63%. Εντελώς διαφορετική είναι η εικόνα στους φθηνούς της ευρωζώνης, όπου Σλοβακία, Μάλτα, Κροατία, Βουλγαρία και Κύπρος να βρέθηκαν στο 0,5%. Για σύγκριση, ο μέσος όρος ήταν στο τέλος του πρώτου εξαμήνου στο 1,61%, ενώ το ελληνικό επιτόκιο στο 3,32% ήταν υπερδιπλάσιο. Από το 2022 και μετά, όταν το χρήμα έγινε ακριβότερο, ο δανεισμός σε καμία περίπτωση δεν είναι φθηνός, όμως για πολλούς, που αναζητούν άμεσα τη νέα τους κατοικία ή κεφάλαιο κίνησης για την επιχείρησή τους ή ένα καταναλωτικό για να αγοράσουν βασικά έπιπλα και οικοσυσκευές για το σπίτι τους, ο δανεισμός είναι μονόδρομος.

Νέα επιχειρηματικά δάνεια (σε εκατ. ευρώ)

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις