Μέση Ανατολή: Από τον Πόλεμο των 6 Ημερών στο σήμερα – Ελεύθερος Τύπος

Το εβραϊκό Ολοκαύτωμα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου οδηγεί τις Μεγάλες Δυνάμεις στην απόφαση ίδρυσης ισραηλινού κράτους, κάτι που αιτιολογείται άλλοτε ως «ενοχή» της διεθνούς κοινότητας για τα δεινά των Εβραίων και άλλοτε ως απομάκρυνση του… προβλήματος κάπου πολύ μακριά από τους ίδιους. Το Ισραήλ εδραιώνεται πολιτικά στην περιοχή με τη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του το 1948 και στρατιωτικά και εδαφικά με τους νικηφόρους Αραβοϊσραηλινούς πολέμους, το 1948 και το 1956, δημιουργώντας παράλληλα απύθμενο μίσος εναντίον του στους Αραβες γείτονες. Παράλληλα, τα αραβικά εθνικά κινήματα καταφέρνουν παντού τους στόχους τους: εθνικοαπελευθερωτικός αλγερινός αγώνας του 1954-1962, ανεξαρτησία της Αιγύπτου το 1952, του Ιράκ το 1958 και της Συρίας το 1946, ενώ η γεωγραφική περιοχής της Παλαιστίνης μετατρέπεται πλέον σε αντιδυτικό σύμβολο αντίστασης.

Ανάφλεξη

Η νέα κλιμάκωση στην περιοχή έρχεται το 1967. Η Αίγυπτος εμποδίζει τον ισραηλινό ανεφοδιασμό από την Ερυθρά Θάλασσα, συγκεντρώνει στρατεύματα στη Χερσόνησο του Σινά απομακρύνοντας από εκεί τις δυνάμεις του ΟΗΕ, Παλαιστίνιοι ανατινάζουν το σύστημα άρδευσης στο βόρειο Ισραήλ, ενώ Σύροι κομάντος συλλαμβάνονται σε ισραηλινό έδαφος.

Το ίδιο διάστημα ο Αιγύπτιος πρόεδρος Νάσερ, κύριος εκφραστής του ριζοσπαστικού αραβικού εθνικισμού, ενός κινήματος με οπαδούς σε όλο τον κόσμο, απειλεί φραστικά το Ισραήλ με καταστροφή: «Αν το Ισραήλ προχωρήσει σε επίθεση ενάντια στη Συρία ή την Αίγυπτο, ο αγώνας ενάντια στο Ισραήλ θα είναι γενικευμένος και δεν θα περιοριστεί στα σύνορα της Συρίας ή της Αιγύπτου. Η μάχη θα είναι γενικευμένη και ο στόχος μας θα είναι να καταστρέψουμε το Ισραήλ».

Στις 5 Ιουνίου 1967, στις επτά το πρωί, ισραηλινά αεροσκάφη, χωρίς να γίνουν αντιληπτά από τα εχθρικά ραντάρ, βομβαρδίζουν τα αιγυπτιακά πολεμικά αεροπλάνα που δεν προλαβαίνουν ούτε να σηκωθούν. Μέσα σε τρεις ώρες καταστρέφεται ολοκληρωτικά η αιγυπτιακή πολεμική αεροπορία, ενώ πριν ολοκληρωθεί η πρώτη μέρα του πολέμου, τα ισραηλινά τανκ καταλαμβάνουν τη Λωρίδα της Γάζας. Ο αιφνιδιασμός είναι πλήρης, ενώ ο αιγυπτιακός στρατός οδηγείται σε άτακτη υποχώρηση προσφέροντας έτσι έναν ακόμη εύκολο στόχο στα ισραηλινά αεροσκάφη.

Παράλληλα, το Ισραήλ ανοίγει μέτωπα στα σύνορα με Συρία και Ιορδανία και ο πόλεμος γενικεύεται σε όλη τη Μέση Ανατολή. Οι Ισραηλινοί δείχνουν έτοιμοι για αυτόν, εφαρμόζοντας ουσιαστικά το σχέδιο «Εστίαση», που σχεδιάζεται το 1963 από το ισραηλινό επιτελείο. Ο αμερικανικός 6ος Στόλος καταφτάνει άμεσα στην περιοχή παρέχοντας ψυχολογική και πρακτική προστασία στο Ισραήλ και μπλοκάροντας πιθανή παρέμβαση των Σοβιετικών από θαλάσσης.

Τις επόμενες ημέρες η ήττα των Αράβων είναι ολοκληρωτική. Το Ισραήλ θέτει υπό τον έλεγχό του όλη τη Χερσόνησο του Σινά, τα Υψίπεδα του Γκολάν, τη Δυτική Οχθη του Ιορδάνη και την Ιερουσαλήμ και αν ο στρατός του ήθελε, μπορούσε να φτάσει μέχρι το Κάιρο και τη Δαμασκό. Ηδη μέσα σε έξι μόνο ημέρες έχει τριπλασιάσει την έκτασή του. Στρατιωτικά είναι κυρίαρχος της περιοχής, πολιτικά όμως είναι απλά ο βασιλιάς της ζούγκλας.

Ενώ όμως το Ισραήλ κερδίζει τον πόλεμο, εμφανίζεται εντελώς ανέτοιμο να διαχειριστεί τη νίκη του. Το κύμα ευφορίας που επικρατεί, κατά τον ισραηλινό ιστορικό Ιλάν Γκρεϊλσάμερ, «ενίσχυε την αίσθηση του ανίκητου και της επιστροφής στις ρίζες της εβραϊκής ιστορίας». Οι Ισραηλινοί αποκτούν άμεσα τους βιβλικούς τόπους, από το Τείχος των Δακρύων στην Ιερουσαλήμ μέχρι τον τάφο του Ιωσήφ στη Ναμπλούς, έχουν μαζί τους τις Μεγάλες Δυνάμεις, που βλέπουν σε αυτό έναν αξιόπιστο «χωροφύλακα» στη δυσπρόσιτη για εκείνες περιοχή, ενώ έχουν μαζί τους ένα σημαντικό μέρος της διεθνούς κοινής γνώμης.

Τα μόνα «προβλήματα» της νίκης είναι η απόφαση 242 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που ζητά την αποχώρησή τους από τα κατεχόμενα εδάφη και οι ενστάσεις κάποιων ειρηνιστών της εποχής. Ο φιλόσοφος Λεϊμπόβιτς μιλά για «καταστροφή» αν οι Ισραηλινοί δεν επιστρέψουν άμεσα στα πριν από τον πόλεμο σύνορά τους, ο συγγραφέας Αμος Κέναν λέει ότι «θέτουμε τις βάσεις της μελλοντικής τρομοκρατίας», ενώ ο Αβραάμ Γιεοσούα χαρακτηρίζει τον πόλεμο «Μητέρα των λαθών». 

Τα τρία «ΟΧΙ»

Η συντριβή των Αράβων αποτελεί γι’ αυτούς τη δεύτερη «Αλ-Νάκμπα», δηλαδή τη δεύτερη καταστροφή μετά την ημέρα ίδρυσης του Ισραήλ. Παράλληλα οδηγεί στην απομυθοποίηση του κινήματος του ριζοσπαστικού αραβικού εθνικισμού, φέρνοντας στην επιφάνεια ανταρτικά κινήματα, όπως η Φατάχ, η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Γιασέρ Αραφάτ (PLO), το Λαϊκό Μέτωπο, το Δημοκρατικό Μέτωπο, καθώς και άλλες μικρότερες ομάδες. Η νέα αραβική γραμμή εκφράζεται για πρώτη φορά μέσα στον ΟΗΕ με τα τρία όχι: ΟΧΙ σε αναγνώριση του Ισραήλ, ΟΧΙ σε διαπραγματεύσεις, ΟΧΙ στην ειρήνη.

Το δόγμα του προληπτικού χτυπήματος

Ο Πόλεμος των 6 Ημερών, ψυχρά στρατηγικά, αποτελεί μια πολύ αποτελεσματική εφαρμογή του προληπτικού χτυπήματος, στρατηγική που εφαρμόζεται από κράτη που είναι βέβαια ότι επίκειται επίθεση εναντίον τους και διαθέτουν τα απαραίτητα όπλα και υποδομές για να χτυπήσουν εκείνα πρώτα τον απροετοίμαστο εχθρό.

Ο καθοριστικός παράγοντας ως προς την επιτυχία μιας τέτοιας ριψοκίνδυνης κίνησης είναι η σωστή και ακριβής πληροφόρηση, καθώς η απόφαση για προληπτικό χτύπημα λαμβάνεται ακριβώς πριν από την εκδήλωση επίθεσης του αντιπάλου. Στην περίπτωση του αραβοϊσραηλινού πολέμου, το εθνικό συμβούλιο του Ισραήλ αποφασίζει να εξαπολύσει επίθεση στις 2 Ιουνίου, λίγο πριν από την αναμενόμενη επίθεση των Αράβων. Η απόφαση λαμβάνεται μέσα σε θυελλώδες κλίμα, καθώς η στρατιωτική ηγεσία, με αρχηγό τον Γιτζάκ Ραμπίν, πιέζει τους πολιτικούς να προβούν σε επιθετική ενέργεια. Οπως μαρτυρά ο Αριέλ Σαρόν, οι στρατηγοί έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους το ενδεχόμενο πραξικοπήματος σε περίπτωση που η κυβέρνηση κωλυσιεργήσει: «Για πρώτη φορά στο Ισραήλ είχε έρθει μια στιγμή στην οποία η κατάληψη της εξουσίας από τον στρατό ήταν δυνατή, όχι λόγω της επιθυμίας για εξουσία, αλλά για τη λήψη αποφάσεων…».

Εκτός από φραστικές απειλές, το Ισραήλ κινδυνεύει πράγματι εκείνη τη στιγμή από τους γείτονές του ή οι απειλές αυτές αποτελούν άλλοθι για ένα προκατασκευασμένο σενάριο; Οι «New York Times», μία μόλις ημέρα πριν από την έναρξη των συγκρούσεων, γράφουν ότι «Το Κάιρο δεν θέλει τον πόλεμο και δεν είναι έτοιμο για κάτι τέτοιο, αλλά έχει χάσει τον έλεγχο της κατάστασης». Ο μετέπειτα πρωθυπουργός του Ισραήλ Μεναχέμ Μπέγκιν, λίγα χρόνια αργότερα, αναφέρει: «Η συγκέντρωση των αιγυπτιακών στρατευμάτων στο Σινά δεν αποδεικνύει ότι ο Νάσερ ήθελε πράγματι να μας επιτεθεί. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας. Εμείς αποφασίσαμε να του επιτεθούμε».

Ειδήσεις σήμερα

Μαρινέλλα: SOS από την Παγώνη στην οικογένεια της τραγουδίστριας- «Πρέπει να κατανοούν όταν…» [βίντεο]

Sean Diddy Combs: Θεωρούσε τον εαυτό του βασιλιά – Τα πάρτι που οδήγησαν στο τέλος του

Λίαμ Πέιν: Μία ώρα από το τέλος του – Τι εξομολογήθηκε πριν τη βουτιά θανάτου

Ισραήλ: Επιπλέον στρατεύματα στον θύλακα – Συνεχίζονται οι επιχειρήσεις στην Τζαμπάλια

Λιτανεία: Τι είναι και η ιστορία της από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα