Ειρήνη Βαρδάκη στον ΕΤ: «Η συγγραφή είναι παιχνίδι αποπλάνησης» – Ελεύθερος Τύπος

Ενα σεξουαλικό έγκλημα ζητάει απαντήσεις σε ένα άκρως ανατρεπτικό και ευφυέστατο παιχνίδι αντικατοπτρισμών. Διάλεξε προσεκτικά την πλευρά που θα φωτίσεις. Η συγγραφέας μιλά στον «Ε.Τ.» για το βιβλίο, που καταφέρνει κυριολεκτικά να παίξει με το μυαλό του αναγνώστη.

Σε μια τόσο σκοτεινή ιστορία όπως το νέο σας βιβλίο, «Το Αλλο Κορίτσι», ποια πλευρά διαλέξατε να φωτίσετε;
Σκεφτείτε έναν προβολέα που φωτίζει, αναδεικνύει, υπογραμμίζει και την ίδια στιγμή τυφλώνει. Σε κάθε ιστορία -αληθινή ή μυθιστορηματική- το φως είναι πάντα εκεί. Κάποιοι θα σταθούν και θα κοιτάξουν στη μεριά του, άλλοι θα στραφούν στην ίδια τη σκιά τους. Και κάποιοι άλλοι -λιγότερο τυχεροί ή συνετοί ενδεχομένως- θα εγκλωβιστούν σε αυτήν και θα πιστέψουν ότι μπορούν να την ακολουθήσουν. Ενα ελκυστικό ψέμα κι ένα βαθιά παρηγορητικό σκοτάδι αρκούν για να περάσεις στην άλλη πλευρά.

Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε στήνοντας ένα αστυνομικό, ψυχολογικό θρίλερ, που ζητά απαντήσεις σε ένα άκρως ανατρεπτικό παιχνίδι αντικατοπτρισμών;
Για μένα, η συγγραφή είναι παιχνίδι ομορφιάς και αποπλάνησης. Οι μεγάλες ανατροπές -παρότι χαρακτηρίζουν τα βιβλία μου- δεν είναι ο πυρήνας, αλλά μέρος της ουσίας. Το στοιχείο των αντικατοπτρισμών το έχω δουλέψει και στο παρελθόν. Αγαπώ τους ήρωες που μοιάζουν με μισοσβησμένα σκίτσα. Που έχουν χάσει κάτι από το περίγραμμα του εαυτού τους και ψάχνουν την πεμπτουσία της ύπαρξής τους μέσα σε παραμορφωτικά κάτοπτρα. Η τραγικότητά τους είναι αβάσταχτα γοητευτική. Μοιάζουν με μισοτελειωμένους πίνακες, με καμβάδες που εγκαταλείφθηκαν. Σε προκαλούν να δουλέψεις μαζί τους, να τους δώσεις κάτι από το σβησμένο τους χρώμα και να τους σχηματίσεις από την αρχή.

Ηταν συνειδητή η επιλογή αυτής της νέας διαδρομής;
Συνειδητή ή όχι, δεν είμαι σίγουρη. Το μόνο που ξέρω είναι ότι είχα ανάγκη να τη ζήσω. Το 2020 έδωσα στο κοινό την «Τσιχλόφουσκα», ένα βιβλίο που σόκαρε και αγαπήθηκε πολύ. Τη στιγμή που το παρέδιδα αισθάνθηκα έναν βίαιο αποχωρισμό. Δεν ήθελα να τελειώσω μαζί του, ήξερα, ήλπιζα ότι θα προσεγγίσω τη θεματολογία του ξανά, με έναν διαφορετικό τρόπο. Αυτό ήταν «Το Αλλο Κορίτσι». Μια άλλη εκδοχή της «Τσιχλόφουσκας» και η ανάγκη μου να επιστρέψω σε εκείνη.

Από πού έχει προκύψει αυτή η ανάγκη διερεύνησης της βίας;
Σε μια εποχή όπου η βία αποτελεί μείζονα απειλή για τις κοινωνίες και τη βιωσιμότητά τους, η τέχνη δεν μπορεί να μένει αμέτοχη και αποκομμένη. Η λογοτεχνία μας δεν είναι η «ωραία κοιμωμένη», που ξέμεινε στον γυάλινο πύργο της. Είναι ζωντανός οργανισμός, που αναπνέει, εμπνέει, ανησυχεί, μέμφεται και διαμαρτύρεται.

Οι ηρωίδες σας, η Χαρά και η Μία, είναι δύο εντελώς διαφορετικές γυναίκες, που θα βιώσουν το ίδιο εφιάλτη. Σε μια κοινωνία όπου η βία είναι ο κανόνας, εξηγείτε ότι ο βιασμός μπορεί να είναι όπλο εναντίον των γυναικών φυσικά, αλλά και εναντίον των ανδρών. Είναι ένα ανδρικό ή πατριαρχικό όπλο;
Δεν θα μπορούσα σε καμία περίπτωση να χαρακτηρίσω έναν βιασμό ως όπλο, πόσω μάλλον να το διαχωρίσω σε ανδρικό ή πατριαρχικό. Ο βιασμός ουδεμία σχέση έχει με οτιδήποτε ανθρώπινο. Είναι μια ακραία, ειδεχθής και ολοκληρωτικά κτηνώδης πράξη.

Απέναντι στις πολλαπλές μορφές βίας που ασκούνται σε βάρος των γυναικών, ποια άλλη λύση πιστεύετε ότι υπάρχει, εκτός από τη φυλακή, που ενσαρκώνει την ολοκληρωτική μορφή της δικαιοσύνης;
Από τα ατομικά ιδιοσυστασιακά χαρακτηριστικά και τα προβλήματα ψυχικής υγείας μέχρι τα σκληρά πατριαρχικά πρότυπα και στερεότυπα που μεταγγίζονται από γενιά σε γενιά, η έμφυλη βία επιμένει να είναι ένας από τους πιο ανθεκτικούς κρίκους σε μια θλιβερή αλυσίδα στατιστικών. Οι αριθμοί σοκάρουν. Ομως, για να φτάσουμε στη φυλάκιση και τη δικαιοσύνη, σημαίνει ότι κάτι έχει πάει ολοκληρωτικά λάθος. Η «ζημιά» έχει ήδη γίνει και είναι μη αναστρέψιμη. Σε θεσμικό επίπεδο, η κοινωνία μας οφείλει να αναστοχαστεί, να επανεξετάσει και να σπάσει το ιστορικά αποδεδειγμένο απόστημα της ανισότητας μεταξύ των φύλων.

Περιγράψτε μας τη σχέση σας με τους ήρωες του βιβλίου σας. Ζείτε μια μυστική ζωή μέσα από αυτούς;
Αισθάνομαι ότι ζω πολλές απατηλές ζωές. Μοιάζει με παιχνίδι, μία ακόμα πίστα, μία επιπλέον ζωή. Εστω και απατηλή. Είμαι οι ήρωές μου. Δεν τους άφησα ποτέ μόνους και, πιστέψτε με, δεν με άφησαν μόνη ούτε κι εκείνοι.

ΚΡΑΥΓΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ CANCEL CULTURE

Υπάρχει βασικό μήνυμα που θέλετε να περάσετε;
«Το Αλλο Κορίτσι» είναι κραυγή κατά του cancel culture. Είναι διαμαρτυρία για τη ραγδαία αυξανόμενη επιρροή των social media, για τα λαϊκά δικαστήρια των πληκτρολογίων, για όλη τη χλεύη πίσω από αυτά, τη ρητορική μίσους και τις ηθικολογίες της μαύρης συμφοράς, με όλο το δογματισμό που τις συνοδεύει. «Το Αλλο Κορίτσι» είμαι εγώ κι εσύ, είναι το παιδί μας, η γυναίκα που σωπαίνει στο διπλανό διαμέρισμα, είναι η κοινωνία την ώρα της συντριβής της. Είναι η ανεπάρκεια των θεσμών, τα αργά αντανακλαστικά τους και η ταχύτητα μιας εποχής που τρέχει και δεν περιμένει… κανέναν.