Εκλογές στη Γαλλία: Η Λεπέν, η Αριστερά και ο «κομπάρσος» Μακρόν

Τα «κλικ» με τον… μποξέρ Εμανουέλ Μακρόν ανήρτησε στον λογαριασμό του στο Instagram η Σουαζίγκ ντε λα Μουασονιέρ, η επίσημη φωτογράφος του Γάλλου προέδρου, τον περασμένο Μάρτιο. Χτυπάει έναν σάκο του μποξ, φορώντας τα απαραίτητα γάντια και δείχνει να είναι νικητής χωρίς αντίπαλο.

Οι ευρωεκλογές τον άφησαν ηττημένο και τραυματισμένο στη γωνία του εικονικού ρινγκ, αυτή τη φορά από την επί μακρόν αντίπαλό του, την ακροδεξιά.

Τρεις μήνες μεσολάβησαν από τα ενσταντανέ και ο ηγέτης ενός εκ των τριών ευρωπαϊκών αξόνων φαίνεται να βρίσκεται ήδη εκτός… παιχνιδιού, καθώς η Γαλλία οδηγείται και πάλι στις κάλπες σήμερα για τον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών. Θα περίμενε κανείς να συσπειρωθεί το κόμμα του γύρω από τον αρχηγό του, ωστόσο οι σύμμαχοί του θεωρούν ότι τους οδήγησε στην καταστροφή. «Δεν θα δείτε τον Μακρόν σε καμία αφίσα της προεκλογικής μου εκστρατείας» λέει μέλος του κυβερνητικού συνασπισμού στο «Politico». «Το Μέγαρο Ηλυσίων δεν έχει καταλάβει τα αντιμακρονικά αισθήματα;» σημειώνει άλλο στέλεχος, την ώρα που πληθαίνουν οι φωνές που τον κατηγορούν για τοξικότητα.

Στοίχημα

Η απόφασή του για πρόωρες εκλογές χαρακτηρίστηκε ως το μεγαλύτερο «τζογάρισμα» της καριέρας του. Οι πιο παρατηρητικοί βέβαια βλέπουν το ρίσκο σε όλη την ανέλιξή του ως τον προεδρικό θώκο. Οι δημοσκοπήσεις προεξοφλούν την ήττα του από την Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν και τον συνασπισμό της Αριστεράς. Οι Γάλλοι τον βλέπουν ως ελιτιστή, αλαζόνα και αυταρχικό, έναν άνθρωπο που έχει χάσει την επαφή με τον πραγματικό κόσμο. Το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων», η πανδημία και πιο πρόσφατα οι αλλαγές στο συνταξιοδοτικό έπληξαν το προφίλ του. Ερευνα έδειξε πως το «νταμπλ σκορ» της Λεπέν στις ευρωεκλογές ήταν η «έκφραση δυσαρέσκειας των πολιτών στον Εμανουέλ Μακρόν και την κυβέρνησή του». Πρόκειται για μετατόπιση του εκλογικού σώματος που στις τελευταίες αναμετρήσεις έχει ψηφίσει όχι με βάση την επιθυμία του, αλλά με ψήφο-ανάχωμα στην άνοδο της ακροδεξιάς.

Πλέον, δεν είναι μόνο η γνώμη των ψηφοφόρων, αλλά και των βουλευτών και των στελεχών εντός του κόμματός του «Αναγέννηση» που θεωρούν ότι έχει παρανοήσει την απήχηση που έχει. Ο Μακρόν βλέπει τις πρόωρες εκλογές ως τη μόνη ευκαιρία να ενώσει τις δημοκρατικές δυνάμεις και πολίτες και να κερδίσει αυτή τη μάχη. «Αν ο πρόεδρος βγει μπροστά, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος […] να κινητοποιήσει κόσμο εναντίον του», σημειώνει ο αναλυτής ερευνών του Ipsos, Μάθιου Γκάλαρντ.

Οπως σημειώνει το «Politico», «για πολλούς συμμάχους και πρώην υποστηρικτές του, η περίσσεια αυτοπεποίθηση του Μακρόν μετατρέπεται τώρα σε άρνηση της πραγματικότητας που τον κάνει τυφλό απέναντι στην αντιπάθεια που προκαλεί. Ο Φρανσουά Μπαϊρού, ένας από τους πρώτους υποστηρικτές του, φαίνεται, σύμφωνα με πηγές, να συζητάει εντός του «Ελιζέ» την απο-μακρονοποίηση του κόμματος που ο ίδιος ο Μακρόν ίδρυσε. Αλλοι σημειώνουν πως η προσωποποιημένη καμπάνια δεν λειτούργησε στις ευρωεκλογές, δεν θα λειτουργήσει ούτε στις νέες εκλογές, οδηγώντας τον στην τρίτη διαδοχική ήττα από το 2022.

ΜΑΡΙΝ ΛΕΠΕΝ: Από το… περιθώριο στο κατώφλι του Μεγάρου Ηλυσίων

Στις σημερινές πρόωρες βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία η Μαρίν Λεπέν, η «σιδηρά κυρία» της καλπάζουσας ακροδεξιάς, προσήλθε στην κάλπη με αυτοπεποίθηση που ξεχειλίζει. Βρίσκεται πιο κοντά παρά ποτέ στην άλωση του πρωθυπουργικού μεγάρου, δίπλα στο πολιτικό τέκνο της, τον 28χρονο Ζορντάν Μπαρντελά, πρόεδρο τυπικά του κόμματος του Εθνικού Συναγερμού από το 2022 και υποψήφιο πρωθυπουργό.

Οι δημοσκόποι δίνουν στο κόμμα τους άνετη πρωτιά, όπως στις ευρωεκλογές που προκάλεσαν σεισμό στο Παρίσι. Ολα φαίνεται να βαίνουν πλέον κατ’ ευχήν για την 55χρονη Λεπέν και ίσως το 2027, διεκδικώντας για 4η φορά το ύπατο αξίωμα, γίνει πραγματικότητα το όνειρό της.

Ο δρόμος ήταν μακρύς αφότου άρχισε να τραβά το τοξικό ακροδεξιό κόμμα που κληρονόμησε από τον μπαμπά Ζαν Μαρί Λεπέν από το περιθώριο του πολιτικού χάρτη μέχρι να το μετασχηματίσει σε κόμμα στο κατώφλι της εξουσίας.

Αλεξιπτωτιστής

Το Εθνικό Μέτωπο, που ίδρυσε ο πρώην αλεξιπτωτιστής Λεπέν το 1972, ήταν για χρόνια καθηλωμένο. Οι Γάλλοι δεν χώνευαν εύκολα την εξύμνηση των ναζί από ιδρυτικά στελέχη-πρώην συνεργάτες και την άρνηση του Ολοκαυτώματος από τον πρόεδρο, που καταδικάστηκε κάμποσες φορές, γιατί επέμενε πως οι θάλαμοι αερίων ήταν «λεπτομέρεια της Ιστορίας».

Στα 95 του ο Λεπέν, σκιά του εαυτού του, πόζαρε τη βραδιά των ευρωεκλογών πλάι στην κόρη, που, αφού ανέλαβε την προεδρία του κόμματος το 2011, τον διέγραψε 4 χρόνια αργότερα, γιατί δεν συμμορφώθηκε με τη νέα γραμμή.

Το μότο της Μαρίν Λεπέν, αφότου πήρε τα ηνία, ήταν dédiabolisation, ήτοι αποδαιμονοποίηση, αποτοξίνωση, ομαλοποίηση. Το 2019 το κόμμα άλλαξε όνομα για να υπογραμμιστεί η ρήξη με το παρελθόν. Απαλλαγμένη από τα βαρίδια του μπαμπά, τα στελέχη με ακραίο ρατσιστικό λόγο, η Μαρίν στρογγυλοποίησε τη ρητορική, έφερε φρέσκα πρόσωπα, βελτίωσε το αμπαλάζ.

Τάξη και ασφάλεια

Ο πυρήνας του πολιτικού μηνύματος παραμένει ο ίδιος. Το κυβερνητικό πρόγραμμα ξεδιπλώνεται γύρω από την αποκατάσταση της τάξης και της ασφάλειας και την προστασία των συνόρων από τους εισβολείς μετανάστες. Την τελευταία διετία πρόσθεσε στο μίγμα και υποσχέσεις για ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των γαλλικών νοικοκυριών.

Παρότι τα νούμερα δεν βγαίνουν, βρήκε όλο και περισσότερα ευήκοα ώτα στα εκατομμύρια των απογοητευμένων με τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις, όπως εξηγεί στη βρετανική εφημερίδα «Times» η πολιτική επιστήμονας Βιρζινί Μαρτέν.

Σε πόλεις ανθρακωρύχων, όπως η Hénin-Beaumont των 26.000 κατοίκων, στη βόρεια Γαλλία, στην εκλογική περιφέρεια της Λεπέν, που κάποτε ψήφιζαν σοσιαλιστές ή κομμουνιστές, σταδιακά ο Εθνικός Συναγερμός έβγαλε γερές ρίζες.

Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και φτώχειας σε συνδυασμό με τη σωρεία σκανδάλων διαφθοράς των σοσιαλιστών δυνάμωσαν το κύμα της δυσαρέσκειας προς τα mainstream κόμματα, εξηγεί ο Τριστάν Οτ, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Λιλ.

Από το 2017 η Μαρίν Λεπέν έχει την έδρα της Hénin-Beaumont στη Βουλή. Από το 2014 η πόλη έχει ακροδεξιό δήμαρχο, τον Στιβ Μπρουά.

Στις ευρωεκλογές στην πόλη Hénin-Beaumont ο Εθνικός Συναγερμός έλαβε το 61,4% των ψήφων και η κεντρώα Αναγέννηση του Μακρόν περίπου 6%. Πανεθνικά ήταν 31,4% έναντι 14,6%, που αναμένεται να επιβεβαιωθεί και στις βουλευτικές.

Μόνο που αυτή τη φορά η Αναγέννηση πιθανότατα θα χάσει και τη δεύτερη θέση από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, τον παράταιρο συνασπισμό που γεννήθηκε μετά τις ευρωεκλογές και περιλαμβάνει από κεντροαριστερούς σοσιαλιστές και οικολόγους μέχρι αριστεριστές.

Δήμαρχοι όπως ο Μπρουά, που τηρεί τις υποσχέσεις του, όπως λένε πολλοί συντοπίτες του, ενίσχυσαν επίσης τη δυναμική του Συναγερμού. Το 2014, όταν το κόμμα πήρε τον έλεγχο μίας ντουζίνας πόλεων, είχαν λάβει τα μαθήματα από λάθη του παρελθόντος. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, όταν άλωσαν την Τουλούζη, προκάλεσαν γέλια και κλάματα με ερασιτεχνικές βλακείες, σχολιάζει η Μαρτέν. Εκτοτε έλαβαν εγχειρίδια συμπεριφοράς, φόρεσαν γραβάτες και ταγέρ, χαμήλωσαν τους τόνους κι έκαναν δουλειά.

Σοκ

Το 2002 ο Λεπέν ο πρεσβύτερος προκάλεσε σοκ όταν πέρασε στον β’ γύρο των προεδρικών εκλογών. Ηττήθηκε τελικά 82-18 από τον γκωλικό Ζακ Σιράκ όταν συνασπίστηκε ολόκληρο το δημοκρατικό τόξο. Στις προεδρικές του 2017 η Λεπέν έλαβε 34% στον β’ γύρο απέναντι στον Μακρόν και το 2022 41%.

Στις βουλευτικές, δυο μήνες μετά, ένα ιστορικό ρεκόρ 89 εδρών στην Κάτω Βουλή. Αυτή τη φορά οι δημοσκόποι βλέπουν τον Εθνικό Συναγερμό να κερδίζει 235-265 έδρες, ακόμη μακριά από τις 289 που χρειάζονται για να εξασφαλίσει απόλυτη πλειοψηφία, και τη μακρονική Αναγέννηση να πέφτει ακόμη και στις 70 έδρες από τις 249 που έλαβε το 2022.

Ακόμη και με τη στήριξη προς τον Συναγερμό των υπό διάσπαση Ρεπουμπλικανών, πολιτικών κληρονόμων του Ντε Γκωλ, μετά τον β’ γύρο των εκλογών στις 7 Ιουλίου, οι εκλογολόγοι βλέπουν κυβέρνηση μειοψηφίας και πολιτική αστάθεια.

ΖΟΡΝΤΑΝ ΜΠΑΡΝΤΕΛΑ: Εν δυνάμει πρωθυπουργός, ετών… 28

Με ένα χαρισματικό μίγμα νεανικού σφρίγους και επικοινωνιακής δεινότητας, ο νεαρός ακροδεξιός ηγέτης Ζορντάν Μπαρντελά «αιχμαλώτισε» εκατομμύρια χρήστες των social media, κάνοντας mainstream την «Bardella mania».

Μόλις στα 28 του χρόνια η εύνοια της συγκυρίας (ώθηση της Μαρίν Λεπέν σε συνδυασμό με την προκήρυξη πρόωρων εκλογών από τον Εμανουέλ Μακρόν) του επιτρέπει να ονειρεύεται το αδιανόητο. Να γίνει πρωθυπουργός μιας μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας σε τρυφερή ηλικία, κάτι που κατάφερε μόνο ο Αυστριακός Σεμπάστιαν Κουρτς. Αν και το άδοξο τέλος του δεν είναι πρότυπο για τον Ζορντάν Μπαρντελά…

«Δεν είναι μόνο όμορφος, αλλά και έξυπνος», διαβάζει κανείς στο σχόλιο ενός 19χρονου Γάλλου στο TikTok, στις 19 Ιουνίου. «Κύριε Μπαρντελά, είμαι 17 ετών και μου δίνετε ελπίδα ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν στη χώρα μας. Παλαιότερα έκλινα προς τα αριστερά, αλλά τώρα νιώθω ότι πρέπει να σας εμπιστευτώ», έγραψε ένας άλλος.

Με την αυτοπεποίθηση που του χαρίζουν τέτοια σχόλια, το poster boy του Eθνικού Συναγερμού δηλώνει ότι θα διεκδικήσει την πρωθυπουργία μόνο αν το κόμμα του πετύχει αυτοδυναμία στη Βουλή, κερδίζοντας 289 έδρες και πάνω. Σε καμία δημοσκόπηση δεν φαίνεται κάτι τέτοιο, αλλά ο Μπαρντελά ξέρει πως όσο ανεβάζει τον πήχη των φιλοδοξιών του τόσο ενισχύεται το κόμμα του. Το ότι εγκατέλειψε τις πανεπιστημιακές σπουδές του για να αφοσιωθεί στην πολιτική μάλλον δεν ενοχλεί τους θαυμαστές του.

Παιδικά χρόνια

Γεννημένος το 1995 στο φτωχό παρισινό προάστιο Σεν-Ντενί, ο Μπαρντελά μεγάλωσε μόνο με τη μητέρα του, Λουίζα, στον όγδοο όροφο ενός γκρίζου πολεοδομικού συγκροτήματος. Η μητέρα του ήταν παιδί Ιταλών μεταναστών της δεκαετίας του 1960 και η γιαγιά του, από την πλευρά του πατέρα του, μετανάστευσε από την Αλγερία τη δεκαετία του 1930.

Αντί να έχει κόμπλεξ με τη μικροαστική καταγωγή του, ο Μπαρντελά τη μετατρέπει σε «όπλο» ενάντια στους πολιτικούς των ελίτ, όπως ο Μακρόν, που αποφοίτησαν από την περίφημη Εθνική Σχολή Διοίκησης (ΕΝΑ). Ο Μπαρντελά συνειδητά επέλεξε να μην πάρει το πτυχίο του από τη Σχολή Γεωγραφίας στο δημόσιο πανεπιστήμιο της Σορβόννης και μέχρι στιγμής δεν το έχει μετανιώσει.

«Είναι αυθεντικός και αυτό είναι το μεγάλο του ατού», σημείωσε ο Βρετανός πανεπιστημιακός καθηγητής Τζόζεφ Ντάουνινγκ, ειδικός σε θέματα Γαλλίας. «Αντιπροσωπεύει το είδος της αυθεντικότητας, που προσπαθούν να μιμηθούν άνθρωποι σαν τον Ντόναλντ Τραμπ». Επίσης, το γεγονός ότι δεν είναι διχαστική φιγούρα, όπως η μέντοράς του, Μαρίν Λεπέν, και δεν προέρχεται από το κατεστημένο κάνει τον Μπαρντελά συμπαθή τόσο στη νεολαία όσο και στις μεγαλύτερες ηλικίες.

Ο Μπαρντελά γράφτηκε στο Εθνικό Μέτωπο στα 16 και το 2015, μόλις 20 ετών, εξελέγη περιφερειακός σύμβουλος στο Σεν Ντενί. Η Λεπέν τον γνώρισε στην προεκλογική καμπάνια του 2017 και τον έκανε αμέσως εκπρόσωπο Τύπου. Δύο χρόνια αργότερα, έγινε επικεφαλής της λίστας των ευρωεκλογών και το 2022, με το δαχτυλίδι της Λεπέν, ο νεοσσός εκτοξεύθηκε στην αρχηγία του Εθνικού Συναγερμού!

Σε πείσμα της φιλοτεχνημένης εικόνας του «λαϊκού παιδιού», τα παιδικά του χρόνια δεν ήταν τόσο στερημένα. Ο πατέρας του -αν και χώρισε με τη μητέρα του- διατηρούσε πρατήριο ποτών στο Μονμορανσί, 17 χλμ. βόρεια του Παρισιού, και ζούσε άνετα.

Επιπλέον, ο Μπαρντελά δεν πήγε στα δημόσια σχολεία του Σεν Ντενί «όπου δεν ξέρεις πότε θα σου έρθει μια καρέκλα στο κεφάλι», αλλά στο ημιιδιωτικό καθολικό σχολείο της συνοικίας, που απευθύνεται στα παιδιά της μεσαίας τάξης.

Κοινωνικά δίκτυα

Ο αρχηγός του RN διαθέτει 1,6 εκατομμύρια ακολούθους στο TikTok και 747.000 στο Instagram. Φίλοι του από το σχολείο δήλωσαν στην εφημερίδα «Le Monde» ότι ο Ζορντάν ήταν ένα μάλλον αθόρυβο παιδί, λάτρης του YouTube, χωρίς ιδιαίτερες πολιτικές αιχμές. Επομένως, μπορεί να παραβληθεί με ένα λαμπερό περιτύλιγμα, του οποίου δεν γνωρίζουμε το περιεχόμενο. Ηδη η Λεπέν είχε λειάνει τον λόγο του Εθνικού Μετώπου σε πολλά θέματα και ο Μπαρντελά το συνεχίζει, επενδύοντας σε ένα γενικό και νεφελώδες αίτημα ανανέωσης, με επίκεντρο το πρόσωπό του. «Μεγάλωσα σε μια συνοικία, όπου κυριαρχούσαν το έγκλημα, η φτώχεια, τα ναρκωτικά και η ανεξέλεγκτη μετανάστευση. Θέλω να εμποδίσω να γίνει έτσι όλη η Γαλλία». Αυτή είναι η συμπύκνωση του πολιτικού του οράματος. Οι «Financial Times» έγραψαν ότι δίνει εδώ και καιρό καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις στην οικονομική ελίτ της Γαλλίας ότι δεν θα κάνει επικίνδυνα πειράματα.

Η προσεκτική απάντηση στον Εμπαπέ

Ο 28χρονος πολιτικός αστέρας είναι τόσο προσεκτικός, ώστε φρόντισε να μην προσβάλει τους αστέρες των τρικολόρ, Κιλιάν Εμπαπέ (φωτό) και Μάρκους Τουράμ, μετά την έκκλησή τους να καταψηφιστούν τα «άκρα». «Σέβομαι απεριόριστα τους διεθνείς ποδοσφαιριστές μας, που είναι σύμβολα του αθλητισμού και της νεολαίας. Ομως, όλοι πρέπει να σεβόμαστε τους Γάλλους και την ψήφο του καθενός», τους απάντησε.

ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ

Πώς λειτουργεί το εκλογικό σύστημα

Κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του στρατηγού Ντε Γκωλ, το 1958, η Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία είναι ένα υβρίδιο με έναν ισχυρό πρόεδρο που εκλέγεται απευθείας από τον λαό για 5ετή θητεία και ένα κοινοβούλιο που χωρίζεται σε Εθνοσυνέλευση (Κάτω Βουλή) και Γερουσία.

Οι γερουσιαστές εκλέγονται από σώμα εκλεκτόρων που αποτελείται από άρχοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Τα 577 μέλη της Κάτω Βουλής απευθείας από τον λαό με απλό πλειοψηφικό σύστημα. Ο υποψήφιος που θα εξασφαλίσει απόλυτη πλειοψηφία συγκεντρώνοντας πάνω από 50% των ψήφων στον α’ γύρο, κερδίζει την έδρα της περιφέρειας. Αν δεν αναδειχθεί νικητής, διεξάγεται δεύτερος στον οποίον μετέχουν οι δύο επικρατέστεροι υποψήφιοι.

Ο πρόεδρος διορίζει πρωθυπουργό ο οποίος δεν είναι απαραίτητο να είναι εκλεγμένος βουλευτής. Εχει τα ηνία της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής άμυνας, ενώ η κυβέρνηση της εσωτερικής πολιτικής.

Τρεις στο προσκήνιο

Στις σημερινές εκλογές τα βλέμματα στρέφονται κυρίως σε τρεις πολιτικές παρατάξεις.

Η Αναγέννηση που ίδρυσε ο Μακρόν το 2016, αρχικά ως En Marche για να διεκδικήσει την προεδρία ένα χρόνο αργότερα, είναι ένα κεντρώο κόμμα, φιλοευρωπαϊκό. Σήμερα υπόσχεται να μειώσει την παράτυπη μετανάστευση, να κατασκευάσει 8 πυρηνικούς σταθμούς, να εξακολουθήσει να στηρίζει σθεναρά την Ουκρανία.

Ο Εθνικός Συναγερμός ιδρύθηκε το 1972 ως Εθνικό Μέτωπο από τον Ζαν Μαρί Λεπέν, πατέρα της Μαρίν, που κινεί τα νήματα πίσω από τον νέο πρόεδρο και υποψήφιο πρωθυπουργό Ζορντάν Μπαρντελά. Δεν μιλά πλέον για έξοδο από την Ε.Ε., αλλά θέλει να αλλάξει τους κανόνες μέσα στο μπλοκ. Διατηρεί σκληρή γραμμή στο μεταναστευτικό, είναι παραδοσιακά κοντά στη Μόσχα και δεν θέλει «να ξεκινήσουμε πόλεμο με τον Πούτιν».

Η Ανυπότακτη Γαλλία υπό τον Ζαν-Λυκ Μελανσόν θεωρείται κινητήριος δύναμη στη νεοσύστατη συμμαχία Κεντροαριστεράς-Πράσινων-Αριστεριστών που προέκυψε μετά τις ευρωεκλογές. Ιδρύθηκε το 2016 από τον Μελανσόν που συνάσπισε τη Ριζοσπαστική Αριστερά όταν εγκατέλειψε το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Υπόσχεται εργασία για όλους, αύξηση κατώτατου μισθού, μεγαλύτερους φόρους για τους έχοντες, θέλει να «αλλάξει τα πάντα στην Ε.Ε.» και να φρενάρει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία.