Αντώνης Καλπάκας στον ΕΤ: Η ιστορία δεν έχει βάλει ακόμη τελεία στο θέμα της Κύπρου – Ελεύθερος Τύπος

Η ιστορία του περιλαμβάνεται στο συλλογικό τόμο της Ελληνοεκδοτικής με τίτλο: «Κύπρος, 1974-2024: Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή» σε επιμέλεια Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη, μία έκδοση-σπονδή στη μνήμη, στην οποία καταθέτουν συγκλονιστικές ιστορίες τριάντα Κύπριοι και Ελλαδίτες συγγραφείς.

 Πώς βρεθήκατε στην Κύπρο το ’67 με το κωδικό όνομα «Αντώνης Χειμωνίδης εκ Πάφου»;

Πέντε έφεδροι ανθυπολοχαγοί κατεβήκαμε στην Κύπρο με αποστολή να εκπαιδεύσουμε τους πολίτες της Κύπρου, προκειμένου να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε μορφή εισβολής της Τουρκίας. Δέχθηκα με χαρά γιατί προέρχομαι από ακρίτες: ο πατέρας μου από τη Σαμοθράκη, ενώ η οικογένεια της μητέρας μου ήρθε διωγμένη από τον Πόντο.

Πώς ήταν η κατάσταση στο νησί;

Γενάρη του ’67, το κλίμα ήταν τεταμένο από τα συνεχόμενα επεισόδια των προηγούμενων χρόνων. Μετά τα «ματωμένα Χριστούγεννα» του ’63 ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, οι Αγγλοι διχοτόμησαν τη Λευκωσία, η οποία απέκτησε «Πράσινη Γραμμή». Δεν θα ξεχάσω τους σάκους με την άμμο και τις διπλές σκοπιές στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, τη νύχτα που προσγειωθήκαμε, υπό συνθήκες απόλυτης μυστικότητας.

Πώς φέρατε εις πέρας την αποστολή σας;

Σύμφωνα με τις εντολές που πήρα, εγκαταστάθηκα στον Αγιο Γεώργιο Σολέας ένα χωριό «φάντασμα» μετά τα γεγονότα του ’63-’64. Τομέας ευθύνης μου ήταν τα χωριά Μουτουλλάς, Πεδουλάς, Καλοπαναγιώτης και Πεντάγια. Με ορμητήριο τη βάση μου μαζί μ’ έναν Κύπριο υπολοχαγό αρχίσαμε να επισκεπτόμαστε αυτά τα χωριά, να γνωρίζουμε τους πολίτες και να τους ενημερώνουμε για την ανάγκη εκπαίδευσής τους. Ζούσα μόνος, σ’ ένα έρημο χωριό χωρίς ρεύμα και μπάνιο και με ελάχιστο νερό από μία βρύση που έσταζε στην πλατεία του. Αναγκάστηκα να φτιάξω το κατάλυμά μου μέσα στα χαλάσματα, με υλικά από άλλα σπίτια. Δεν έπρεπε να έχω επαφή με κανέναν. Ενα αυτοκίνητο land rover μία φορά την εβδομάδα με τροφοδοτούσε με τα απαραίτητα. Ετσι κύλησαν οι μήνες. Ενα πρωινό πηγαίνοντας στη Λευκωσία, άκουσα στο ραδιόφωνο ότι επιβλήθηκε στην Ελλάδα στρατιωτικός νόμος. Αυτή ήταν η αρχή του τέλους της αποστολής μου. Με άνωθεν εντολές, σταμάτησα την εκπαίδευση των πολιτών και μετατέθηκα σε άλλες μονάδες της εθνοφρουράς, με διαφορετικά καθήκοντα.

Σε αυτό το διάστημα υπήρξε κάποιο καθοριστικό γεγονός που ξετύλιξε το κουβάρι των εξελίξεων;

Σαφώς. Στις 13 /11/67 ήμουν αξιωματικός υπηρεσίας στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Τότε έλαβα σήμα για να εφαρμόσουμε το «Σχέδιο Γρόνθος» το οποίο προέβλεπε εκκαθάριση του θύλακα της Κοφίνου, χωριό από το οποίο Τουρκοκύπριοι και Τούρκοι στρατιώτες παρενοχλούσαν αυτοκίνητα στον οδικό άξονα Λευκωσίας -Λεμεσού. Παρά τις προειδοποιήσεις από το γενικό επιτελείο εθνικής φρουράς οι Τούρκοι συνέχιζαν την παρενόχληση των αυτοκινήτων. Αυτή ήταν η απαρχή των γεγονότων μιας προβοκάτσιας προκειμένου οι Τούρκοι να επιτύχουν το σκοπό τους. Στην επιχείρηση της Κοφίνου που ακολούθησε -με κωδική ονομασία «Σχέδιο Γρόνθος»- σκοτώθηκαν 25 Τουρκοκύπριοι και Τούρκοι και 129 τραυματίσθηκαν. Ετσι, οι Τούρκοι βρήκαν την ευκαιρία που έψαχναν και απείλησαν με απόβαση: πήγαν το θέμα στα Ηνωμένα Εθνη και ζήτησαν την αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων, του Γρίβα και την κατάργηση της εθνικής φρουράς. Ακολούθησαν συνομιλίες μεταξύ Ελλάδας Τουρκίας και Αμερικανών και η Ελλάδα αναγκάστηκε ν’ αποσύρει τη μεραρχία της Κύπρου, με αποτέλεσμα το νησί να μείνει γυμνό, βορά στα σχέδιά τους. Εφυγα από την Κύπρο τον Απρίλιο του ’69 αφήνοντας πίσω μου ένα νησί απροστάτευτο και με πολίτες ανεκπαίδευτους, έτοιμο να υποκύψει στα σχέδια των Τούρκων που εξυφαίνονταν από το 1950.

Πώς αποφασίσατε να μιλήσετε γι’ αυτό το κομμάτι της ζωής σας, πενήντα χρόνια μετά;

Τίποτα στο χρόνο δεν μένει κρυφό, τα πάντα αποκαλύπτονται όταν έρχεται η κατάλληλη στιγμή. Ενιωσα ασφάλεια να εμπιστευθώ την ιστορία μου στη δημοσιογράφο/συγγραφέα Λίτσα Τότσκα, προκειμένου να τη συμπεριλάβει με τη μορφή διηγήματος στο υπό έκδοση βιβλίο των εκδόσεων Ελληνοεκδοτική για τα 50 χρόνια από την εισβολή στην Κύπρο. Η επιλογή μου με δικαίωσε. Ο συλλογικός τόμος «Κύπρος, 1974-2024: Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή» σε επιμέλεια Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη είναι μία προσεγμένη έκδοση και όπως διαπίστωσα εκ των υστέρων με συγκλονιστικές ιστορίες . Τριάντα συγγραφείς, Κύπριοι και Ελλαδίτες, γράφουν με αφορμή τα πενήντα χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Με οδηγούς τη μνήμη μα και τη φαντασία αποκαλύπτουν την ανθρώπινη τραγωδία που συντελέστηκε στην Κύπρο και ζητά σήμερα, πενήντα χρόνια μετά, δικαίωση και δικαιοσύνη.

Τι οδήγησε, κατά την άποψή σας, στην κυπριακή τραγωδία;

Ο ξένος παράγοντας και η δική μας αδυναμία να συμφωνήσουμε σ’ ένα κοινό στόχο. Δεν είχαμε εθνικό στρατηγικό μακροπρόθεσμο σχέδιο, το αντίθετο ακριβώς με την Τουρκία.

 Είστε αισιόδοξος για τη λύση του Κυπριακού;

Μόνο αν συμφέρει στον ξένο παράγοντα και δεν ενοχλεί την Τουρκία. Πιστεύω ότι η ιστορία δεν έχει βάλει ακόμη τελεία στο θέμα της Κύπρου. «Προς γαρ το τελευταίον εκβάν, έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται», όπως είπε και ο Δημοσθένης. Η Τουρκία έχει ποινικό μητρώο. Κάποιο «δικαστήριο» του μέλλοντος θα τη δικάσει και θα την καταδικάσει.