Άρθρο του Φραγκίσκου Γαΐτη: Εκσυγχρονισμός του κράτους και διαχρονικές παθογένειες

Γράφει ο Δρ. Φραγκίσκος Γαΐτης*

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι το ελληνικό κράτος έχει κάνει πολλαπλά εκσυγχρονιστικά άλματα όπως για παράδειγμα στον τομέα της εδραίωσης ενός κοινωνικού κράτους, στην ισότητα και τη συμπερίληψη, στον τομέα του ψηφιακού μετασχηματισμού ο οποίος έχει μειώσει κατά πολύ τη γραφειοκρατία, διευκολύνοντας τους πολίτες στην καθημερινότητά τους και πολλά άλλα.

Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οι διαχρονικές παθογένειες του ελληνικού κράτους, με την υπερπαραγωγή νόμων χωρίς, σε αρκετές περιπτώσεις, την προσήλωση στις αρχές της καλής νομοθέτησης, να αποτελεί τη μεγαλύτερη, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται «παραθυράκια», παράλληλα συστήματα και εν γένει προβλήματα εφαρμογής. Επίσης, η νομοθέτηση ακολουθείται συχνά από ελλιπή εφαρμογή της, είτε λόγω ελλιπών ελέγχων, συνέπεια υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης των αρμόδιων φορέων, είτε λόγω ατόνησης της εφαρμογής τους μετά από ένα διάστημα εφαρμογής, είτε λόγω διαφθοράς, είτε γιατί απλά δεν αποτελεί προτεραιότητα στη δεδομένη στιγμή.

Στο κέντρο όλων των ανωτέρω, τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών είναι ο πολίτης. Και τα μεν θετικά τα «απολαμβάνει» τα δε αρνητικά δημιουργούν, προάγουν και συντηρούν ένα βασίλειο πολλαπλών ταχυτήτων με πατρίκιους και πληβείους και νομοταγείς και «ελισσόμενους» υπό τις ευλογίες του ίδιου του κράτους.

Ιδού μερικά πρόχειρα ρητορικά ερωτήματα:

1. Πληρώνονται όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι με το ενιαίο μισθολόγιο, ή μήπως εφευρίσκονται για κάποιους επιδόματα διαφόρων μορφών με αποτέλεσμα κάποιες θέσεις να καθίστανται περιζήτητες;
2. Στον ιδιωτικό τομέα ο ανειδίκευτος εργάτης παίρνει το βασικό μισθό για πενθήμερη, 8ωρή εργασία ή μήπως δουλεύει 10-12 ώρες 6 ημέρες και πληρώνεται για 4ωρη εργασία;
3. Πόση θα είναι η σύνταξή μου ανάλογα με τα χρόνια προϋπηρεσίας μου, πότε πρέπει να καταθέσω τα χαρτιά μου και ποιος θα μαζέψει όλα μου τα ένσημα σε ένα πλήρη φάκελο, χωρίς να πρέπει να ξοδέψω μια μικρή περιουσία σε εργατολόγους;
4. Τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν είναι όλα ασφαλισμένα και έχουν όλοι οι οδηγοί δίπλωμα;
5. Όταν υποχρεούσαι σε ανανέωση διπλώματος λόγω ηλικίας, περνάς από πραγματικές ιατρικές εξετάσεις που αποφαίνονται για την ικανότητά σου να οδηγείς;
6. Οι εργολάβοι στους οποίους δόθηκε το δικαίωμα-δώρο να φτιάχνουν ημιυπαίθριους, αναλαμβάνουν την υποχρέωση να πληρώσουν το τέλος τακτοποίησης όταν τους ημιυπαίθριους τους πουλάνε κλειστούς; Αλήθεια σε τι εξυπηρετεί αυτό το δώρο εκτός από την ευνοϊκή μεταχείριση μιας συγκεκριμένης ομάδας επαγγελματιών εις βάρος όλων των υπολοίπων;
7. Υπάρχουν λεωφορειόδρομοι και αν ναι φροντίζει κανείς να μην είναι ποτέ μπλοκαρισμένοι από παρκαρισμένα αυτοκίνητα; Αν όχι γιατί δεν ξεριζώνονται οι πινακίδες;
8. Τελικά στο stop και στο κόκκινο φανάρι σταματάς ή εξαρτάται από τη διάθεση και τη χρωματική παλέτα του κόκκινου; Και εφόσον η παραβίαση τους ισοδυναμεί με εγκληματική ενέργεια το παρακολουθεί κανείς επισταμένως;
9. Αγοράζεις ένα σπίτι, πληρώνεις την εφορία σου και ξενοιάζεις ή μήπως το αγοράζεις ξανά και ξανά με διάφορα προσχήματα (ΕΝΦΙΑ, ΦΜΑΠ, Δασικοί χάρτες, Κτηματολόγιο, Τακτοποίηση κλπ)
10. Είναι σαφής και ξεκάθαρη η νομοθεσία για την οικοδομή ή μήπως μπορείς ανάλογα με την περίπτωση να χτίζεις σπίτι τροχοβίλα, ή λυόμενο, ή προκάτ, η χτιστό, η αποθήκη 10τμ με 50 τμ περγκολα ή μέσα στο δάσος και πολλά άλλα παραθυράκια τα οποία ανοιγοκλείνουν κατά το δοκούν;
11. Όταν ανοίγεις μια επιχείρηση ξέρεις εκ των προτέρων όλα τα δικαιολογητικά και τις υποχρεώσεις σου ώστε να προετοιμαστείς κατάλληλα και να είσαι νόμιμος και επαρκής ή στην πορεία ανακαλύπτεις συνεχώς και νέες υποχρεώσεις που συνήθως απαιτούν να βάλεις βαθιά το χέρι στη τσέπη.
12. Υπάρχει για κάθε τομέα (π.χ. ασφάλεια τροφίμων) ένας και μοναδικός υπεύθυνος φορέας στον οποίο μπορείς να απευθύνεσαι για οτιδήποτε σε απασχολεί και ο οποίος έχει την ευθύνη εφαρμογής, αναθεώρησης ή/και πρότασης νέων νόμων ή μήπως υπάρχει πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων και στην δύσκολη ώρα των ενεργειών παίζεται πινγκ πονγκ με το μπαλάκι των ευθυνών μεταξύ των εμπλεκομένων;
13. Όταν υποπέσεις σε ένα νομικό ολίσθημα θα έχεις την ίδια τύχη με κάποιον άλλο που έχει κάνει το ίδιο ακριβώς παράπτωμα και έχει τα ίδια ακριβώς με σένα ελαφρυντικά;
14. Υπάρχει κάποια ποινή φυλάκισης που να εκτίεται πραγματικά; Ποιο το νόημα να λες ισόβια και να εννοείς 20 χρόνια;

Ο κατάλογος δυστυχώς είναι ανεξάντλητος και ο καθένας θα μπορούσε να προσθέσει ερωτήσεις από τις προσωπικές του εμπειρίες και προσλαμβάνουσες.

Ο πολίτης έχει πρωτίστως ανάγκη να έχει ένα καλό επίπεδο διαβίωσης, μια δουλειά η οποία να μην τον καταπιέζει και να μην τον εξοντώνει, μια ασφάλεια και μια σιγουριά για το μέλλον και απόλυτη σαφήνεια στο τί, πώς, πότε, πού και με ποιο χρονοδιάγραμμα, για οτιδήποτε τον αφορά είτε προσωπικά, είτε εργασιακά, είτε επιχειρηματικά.

Ο εκσυγχρονισμός του κράτους είναι ένα σύνθετο εγχείρημα που απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από όλες τις πλευρές, εντούτοις ο μαέστρος είναι προφανώς η εκάστοτε κυβέρνηση και ένας νόμος που δεν εφαρμόζεται ή εφαρμόζεται κατά περίπτωση ή δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα από ότι επιλύει, προκαλεί δικαίως, το κοινό αίσθημα.

Η πρόταση είναι, για αρχή, σε κάθε υπουργείο:

• να ξεχωριστούν δύο μεγάλα, υπό την έννοια ότι αφορούν μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού και σημαντικά θέματα των αρμοδιοτήτων του, όπου έχουν παρατηρηθεί δυσλειτουργίες, επικαλύψεις και μη ή ελλιπή εφαρμογή των νόμων.
• να εντοπιστούν και να παρουσιαστούν, με σφιχτό χρονοδιάγραμμα, όλα τα προβλήματα και οι παθογένειες κάθε θέματος.
• να υπάρξει διαβούλευση με τους, με οποιονδήποτε τρόπο, εμπλεκόμενους, συμπεριλαμβανομένων και συναρμόδιων υπουργείων, περιφερειών, δήμων κλπ.
• να προταθούν οι ενδεδειγμένες λύσεις.
• να ληφθούν και να εφαρμοστούν οι αποφάσεις.

Είναι προφανές ότι όταν επιχειρείς μεγάλες αλλαγές που μαζί με τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολλών θα «ενοχλήσει» και κεκτημένα ή απλές συνήθειες κάποιων, θα υπάρξουν αντιδράσεις και ενδεχόμενο πολιτικό κόστος. Εντούτοις, παρά τις προκλήσεις, οι σωστές στρατηγικές και η διαρκής δέσμευση μπορούν να οδηγήσουν σε ένα αποτελεσματικότερο, πιο δίκαιο και σύγχρονο κράτος και αυτό θα έπρεπε να είναι το όραμα όλων όσων εκλέγονται, είτε ανήκουν στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση.

*O Δρ. Φραγκίσκος Γαΐτης είναι Βιολόγος-Μικροβιολόγος τροφίμων και εργάζεται στον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ), τ. Αναπλ. Γενικός Διευθυντής του ΕΦΕΤ, τ. Γενικός Διευθυντής της ΕΤΑΤ ΑΕ (Εταιρεία Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης της Βιομηχανίας Τροφίμων), τ. Προϊστάμενος των Εργαστηρίων Δοκιμών και Ερευνών Τροφίμων Αθήνας του ΕΦΕΤ, τ. Πρόεδρος του Συλλόγου Μονίμων Υπαλλήλων του ΕΦΕΤ