Ιράν: Η διαδοχή Ραΐσι, η δίωξη Νετανιάχου και η Αμάλ Κλούνεϊ – Ελεύθερος Τύπος

Ο σκληροπυρηνικός Ραΐσι είχε θεωρηθεί ως ο βασικός υποψήφιος για τη διαδοχή του θρησκευτικού ηγέτη του υπερσυντηρητικού θεοκρατικού καθεστώτος Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ (86 χρόνων, που αντιμετωπίζει πολύπλοκα και σοβαρά προβλήματα υγείας) και είναι ο μακροβιότερος αρχηγός κράτους στην ευρύτερη περιοχή. Μάλιστα ο Ραΐσι ήταν ο εκλεκτός του Χαμενεΐ, της ιεράς σιιτικής πόλης Κομ, ενώ υποστηριζόταν πολύ από τους πανίσχυρους Φρουρούς της Επανάστασης.(ΙRGC), το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα κ.ά.

Δεδομένου ότι το Ιράν αντιμετωπίζει έντονες εσωτερικές διαμαρτυρίες (π.χ. το 2022 για τα δικαιώματα των γυναικών), έχει προβληματική οικονομία, χρόνια ενδημική διαφθορά ως και πολεμική αντιπαράθεση με το Ισραήλ, αναμένεται ελάχιστη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Ο Χαμενεΐ με ειδικά διατάγματα έχει καθορίσει την κατεύθυνση για τη χώρα (κυρίως μέσω του προσωπικού του συμβούλου Αλί Βελαγιατί και του αρχηγού του IRGC υποστρατήγου Σαλαμί) και οποιοσδήποτε νέος πρόεδρος (προφανώς από το συντηρητικό στρατόπεδο) δεν θα την αλλάξει. Το σύστημα βρίσκεται ήδη σε τροχιά για να βεβαιωθεί ότι ο διάδοχος του ανώτατου ηγέτη είναι απόλυτα σύμφωνος με το όραμά του για το μέλλον του συστήματος. Πρόκειται για «ένα ιδιαίτερα σκληρό όραμα» στο οποίο κρίσιμοι τομείς της εξωτερικής πολιτικής, οι επαφές στον ισλαμικό κόσμο, η υποστήριξη περιφερειακών πληρεξούσιων πολιτοφυλακών στη Μέση Ανατολή ως και η ανάπτυξη των μυστικών και φιλόδοξων πυρηνικών επιλογών δεν πρόκειται να αλλάξουν.

Οποιος επιλεγεί ως επόμενος πρόεδρος, θα είναι κάποιος που ευθυγραμμίζεται απόλυτα με αυτό το όραμα, δηλαδή ένα υποτελές πρόσωπο, αφού όλα είναι υπό τον έλεγχο του Χαμενεΐ και των στρατηγών Σαλαμί, Σαφαβί και Γκανί των Φρουρών της Επανάστασης, ενώ και ο Ραΐσι είχε μικρή επιρροή κατά τη θητεία του ως πρόεδρος, αλλά ήταν σίγουρα χρήσιμος σε ορισμένες φατρίες του IRGC.

Τα ονόματα που ακούγονται για διάδοχοί του είναι όλα από τον υπερσυντηρητικό χώρο, όπως ο νυν πρόεδρος της Βουλής, ο Καλιμπάφ, ο πρώην πρόεδρος του Σώματος Αλί Λαριτζανί, ο πρώην επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος δρ Αλί Ακμπάρ Σαλεχί, μέχρι και η χήρα του εκλιπόντος προέδρου, ακαδημαϊκός Τζαμέλα Αλαμολχόντα.

Ωστόσο, η κριτική για την απόδοση του Ραΐσι ως προέδρου από το 2021 είχε ήδη εγείρει ερωτήματα σχετικά με το αν θα ήταν ο καλύτερος υποψήφιος για να διαδεχθεί τον θεοκράτη Χαμενεΐ. Ο κύριος αντίπαλος του Ραΐσι θεωρούνταν ο γιος του Χαμενεΐ, Μοτζτάμπα, 55 ετών, του οποίου η υποψηφιότητα έχει πληγεί από τη θεώρηση μιας «μοναρχικής-νεποτιστικής διαδοχής». Με τους προηγούμενους ανώτατους ηγέτες να υποστηρίζουν ότι η κληρονομική διακυβέρνηση υπό τον Σάχη Ρεζά Παχλεβί ήταν παράνομη, «θα είναι δύσκολο να πουλήσουν την κληρονομική ηγεσία στον ιρανικό λαό τώρα». Αν και ο Χαμενεΐ είναι ο ίδιος κληρικός, και θεωρείται ως ο αγαπημένος του κλήρου και των ιερών πόλεων Κομ και Μασχάντ, η Συνέλευση μπορεί να αποφασίσει να επιλέξει έναν δικό της ή να προχωρήσει σε μία περισσότερη συλλογική ηγεσία. Ο πατέρας του, ο ανώτατος ηγέτης, είχε εργαστεί σκληρά «για να μειώσει το απρόβλεπτο μέσα στο σύστημα υποστηρίζοντας τον Ραΐσι να γίνει δυνητικά διάδοχός του, και τώρα όλα αυτά τα σχέδια είναι εκτός πραγματικότητας». Ορισμένοι Ιρανολόγοι υποστηρίζουν ότι «πρέπει να οργανωθούν εσωτερικές εκλογές για τον επόμενο ανώτατο ηγέτη εντός του συστήματος, σε μια περίοδο που το καθεστώς αντιμετωπίζει μια σοβαρή κρίση νομιμότητας στο εσωτερικό». Οσον αφορά τις προεδρικές εκλογές που είναι να γίνουν εντός 50 ημερών, υπάρχουν ανησυχίες για ενδεχόμενη αδιαφορία του κοινού.

10%-15% ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ!

Με τον αποκλεισμό οποιουδήποτε υποψηφίου που είναι ακόμη και πιστός επικριτής του συστήματος, οι εκλογές έχουν γίνει φάρσα. Η Ισλαμική Δημοκρατία έχει επικεντρωθεί εμμονικά στην ιδεολογική συμμόρφωση στην κορυφή παρά στη νομιμότητα της λαϊκής ετυμηγορίας. Αυτό έχει προκαλέσει τεράστια πολιτική απάθεια, με λιγότερο από το 10%-15% των ψηφοφόρων στην Τεχεράνη να συμμετέχουν στις βουλευτικές εκλογές (μόλις πριν από 10 ημέρες).

ΧΑΛΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΦΟΥΛ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ

Η νέα κυβέρνηση θα κληρονομήσει μια κατεστραμμένη οικονομία και ένα πληθυσμό που έχει διαχρονικά απογοητευτεί πολύ με την Ισλαμική Δημοκρατία. Στο εξωτερικό οι προκλήσεις είναι πολυδιάστατες και επικίνδυνες. Το Ιράν και το Ισραήλ επιτέθηκαν το ένα στο άλλο απευθείας τον Απρίλιο, ενώ το Ισραήλ πολεμά τους στρατιωτικούς πληρεξούσιους του Ιράν (τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας και τη ισχυρή Σιιτική Χεζμπολάχ στον Λίβανο).

ΔΙΧΑΣΜΕΝΑ ΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΚΡΑΤΗ

Η δίωξη Νετανιάχου και ο ρόλος της Αμάλ Κλούνεϊ

Σοκ και έντονες αντιδράσεις από όλες τις πλευρές έχει προκαλέσει η αναφορά του γενικού εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου(ΔΠΔ) στη Χάγη να ζητήσει εντάλματα σύλληψης για διαπραχθέντα εγκλήματα πολέμου, εκτεταμένες παραβιάσεις του ανθρωπιστικού δικαίου, από τον πρωθυπουργό και υπουργό Αμυνας του Ισραήλ για τις πολεμικές επιχειρήσεις στη Γάζα, καθώς και για την πολιτικο- στρατιωτική ηγεσία της Χαμάς, για την προ επτά μηνών επίθεση της εξτρεμιστικής οργάνωσης στο Νότιο Ισραήλ, την απαγωγή και ομηρία δεκάδων Ισραηλινών και άλλων πολιτών κ.λπ.

Στην Ε.Ε. -τα όσα ανέφερε ο Καρίμ Χαν- έχουν προκαλέσει μία διάσταση απόψεων, αν και σχεδόν όλες οι χώρες είναι μέλη του Καταστατικού της Ρώμης που διέπει το ΔΠΔ. Ορισμένα κράτη συμφωνούν ότι θα πρέπει να προχωρήσει η έκδοση των ενταλμάτων σύλληψης (Βέλγιο-Γαλλία κ.ά.), ενώ κάποιες άλλες προσπαθούν για πολλούς και διαφόρους λόγους να κρατήσουν μια πιο διπλωματική και ισορροπημένη στάση (Ιταλία – Ηνωμένο Βασίλειο – Αυστρία κ.ά.) ή και διαφωνούν με την περίπτωση της έκδοσης ενταλμάτων. Με εξαίρεση τις ΗΠΑ (έντονη κριτική στον Χαν) υπολογίσιμα κράτη (Αυστραλία, Καναδάς, Ιαπωνία κ.ά.) εκθέτουν τις απόψεις τους για τόσο λεπτά νομικά και ανθρωπιστικά θέματα.

Καθοριστική ήταν η παρουσία και οι εμπεριστατωμένες νομικές θέσεις της δικηγόρου ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Αμάλ Κλούνεϊ, που διετέλεσε ως ειδική σύμβουλος στην έρευνα του ΔΠΔ που οδήγησε τον Καρίμ Χαν να ζητήσει τα εντάλματα σύλληψης για τους ηγέτες του Ισραήλ και της Χαμάς.

Σε δήλωση που εξέδωσε το Ιδρυμα Clooney for Justice, η γνωστή νομικός εξήγησε πώς ενεπλάκη στην υπόθεση του ΔΠΔ, η οποία έχει προκαλέσει αιτήματα εντάλματος σύλληψης για τον Νετανιάχου, τον υπουργό Αμυνάς του, Γιόαβ Γκάλαντ, καθώς και τους ηγέτες της Χαμάς Σινουάρ, Χανίγιε και και Ντέιφ για φερόμενα εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. «Εχουμε συμμετάσχει σε μια εκτεταμένη διαδικασία εξέτασης αποδεικτικών στοιχείων και νομικής ανάλυσης, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς ποινικού δικαστηρίου της Χάγης.

Παρά το διαφορετικό προσωπικό μας υπόβαθρο, τα νομικά μας ευρήματα είναι ομόφωνα. Αποφασίσαμε ότι το δικαστήριο έχει δικαιοδοσία για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην Παλαιστίνη και από Παλαιστίνιους υπηκόους. Συμπεραίνουμε ομόφωνα ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστεύουμε ότι οι ηγέτες της Χαμάς έχουν διαπράξει εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, συμπεριλαμβανομένης της ομηρίας, της δολοφονίας και των εγκλημάτων σεξουαλικής βίας. Συμπεραίνουμε επίσης ομόφωνα ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστεύουμε ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, και ο υπουργός Αμυνας, Γιόαβ Γκάλαντ, έχουν διαπράξει εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, συμπεριλαμβανομένης της πείνας/λιμού ως μέθοδος πολέμου, δολοφονίας, δίωξης και εξόντωσης». Η όλη πρόταση αποτελείται από 13 σελίδες.

Η Κλούνεϊ, η οποία έχει αντιμετωπίσει επικρίσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επειδή δεν μίλησε δημόσια για τον πόλεμο στη Γάζα, εξήγησε επίσης γιατί αποδέχτηκε την πρόσκληση του δικαστηρίου να δώσει συμβουλές για την υπόθεση. «Υπηρέτησα σε αυτό το πάνελ γιατί πιστεύω στο κράτος δικαίου και στην ανάγκη προστασίας της ζωής των πολιτών. Ο νόμος που προστατεύει τους αμάχους στον πόλεμο αναπτύχθηκε πριν από περισσότερα από 100 χρόνια και ισχύει σε κάθε χώρα του κόσμου ανεξάρτητα από τους λόγους μιας σύγκρουσης. Ως δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν θα δεχτώ ποτέ ότι η ζωή ενός παιδιού έχει μικρότερη αξία από τη ζωή ενός άλλου. Δεν αποδέχομαι ότι οποιαδήποτε σύγκρουση πρέπει να είναι πέρα από την εμβέλεια του νόμου, ούτε ότι οποιοσδήποτε δράστης πρέπει να είναι υπεράνω του νόμου. Υποστηρίζω, λοιπόν, το ιστορικό βήμα που έχει κάνει ο εισαγγελέας του ΔΠΔ για να αποδώσει δικαιοσύνη στα θύματα των φρικαλεοτήτων στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη». Η νομικός, η οποία είναι παντρεμένη με τον ηθοποιό Τζορτζ Κλούνεϊ, είναι δικηγόρος στο Doughty Street Chambers στο Λονδίνο και έχει εργαστεί σε μια σειρά από υψηλού προφίλ υποθέσεις που σχετίζονται με το Διεθνές Δίκαιο.